ހަނގުރާމައިން ކުރާ ނަފްސާނީ އަސަރު

ހަނގުރާމައާއި ހަތިޔާރު އަޅައިގެން ހިންގާ ހަމަނުޖެހުންތަކުގެ ސަބަބުން މުޖުތަމަޢުތަކަށް ފޫނުބެއްދޭ އަދި ދިގު މުއްދަތަކަށް ދެމިގެންދާ ނޭދެވޭ ނަތީޖާތަކަކާއި ކުރިމަތިލާންޖެހެއެވެ. އަދި ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުންވެސް އަމިއްލަ ނަފްސު އެތައް ބައިވަރު ކަންކަމަކާއި ކުރިމަތިލާން ޖެހި ތަހައްމަލު ކުރަން ކުޅަދާނަ ނުވާ ވަރުގެ ކަންކަމާއި ކުރިމަތިލާން މަޖުބޫރުވެއެވެ.

ކުޑަކުދިންނާއި އަންހެނުންނާއި ޢުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުން ފަދަ "ނާޒުކު އާބާދީ" ތަކުގެ މެދުގައި ނޭދެވޭ އަސަރު ކުރެއެވެ. މި ރިޕޯޓުގެ މަޤްޞަދަކީ ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ނަފްސާނީ ސިއްޙަތަށް ކުރާ އަސަރުތައް ބަލައި، އެމީހުންނަށް ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުންތަކާއި، ތަކުލީފާއި ވޭނާއި އަދި ހަމަނުޖެހުންތަކުގެ ތެރޭގައި އުޅުމުން އޭގެ ފަހުގައި ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ކުރާ އަސަރުތަކަށް އަލިއަޅުވާލުމެވެ.

މިއަދު ދުނިޔޭގެ ހާލަތަށް ބަލާލާއިރު ފަލަސްތީނުގައި ހިނގަމުންދާ ހަނގުރާމައަށް އެކަނި ބަލާލާކަމުގައި ވީނަމަވެސް މިހާ ތަނަށް 7000 ގާތްކުރާ އަދަދަކަށް މިވަނީ ކުޑަކުދިން މި ހަނގުރާމާގައި ދުނިޔެ ދޫކޮށް ގޮއްސައެވެ. ދެން މުޖުތަމައުގައި ބާކީ ތިބި ކުދިންގެ ހާލަތާމެދު ވިސްނާލަމާ ހިނގާށެވެ. "ނަފްސާނީ ޓްރައުމާ"، ހަނގުރާމައިގެ ތެރޭގައި ކުޑަކުދިންނަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ކުރިމަތިލާންޖެހެއެވެ. އެއީ ހަނގުރާމައިގެ ތެރެއިން އެކުދިންނަށް އިންތިހާގެ އަނިޔާވެރިކަން ފެނުމާއި، އެ ކުދިން ލޯބިވާ މީހުން ލޯކުރިމަތީ މަރުވެ، ގެއްލިގެން ދިޔުމާއި، މެދުނުކެނޑި ބިރުވެރިކަމާއި ދިރިހުރުމުގެ ޔަގީންކަމެއް ނެތް މާހައުލަކަށް އެ ކުދިން ހުށަހެޅިގެން ދިއުމުގެ ސަބަބުންނެވެ.

މިކަމުގެ ނަތީޖާއަކީ އެ ތުއްތު މައުސޫމް ކުދިންނަސް މި ޓްރައުމާގެ ސަބަބުން ހާސްވުން ނުވަތަ އެންޒައިޓީ، ޑިޕްރެޝަން، ޕޯސްޓް ޓްރޮމެޓިކް ސްޓްރެސް ޑިސްއޯޑަރ (ޕީޓީއެސްޑީ)، އަދި ސުލޫކީ މައްސަލަތައް ތަހައްމަލު ކުރަންޖެހެއެވެ. އެހާ ކުޑަ އިރު މިފަދަ ނަފްސާނީ ކަންތައްތަކާއި އެކަނިމާ އެކަނި، އަރައިގަންނަން ހަދަންވީ ގޮތް ކިޔާދޭނެ މީހެއް ނުވަތަ ޕްރޮފެޝަނަލް އެހީތެރިކަމެއް ނުލިބޭ އިރު ކުރިމަތިލާން ޖެހުމަކީ ކޮންފަދަ ބޮޑު ބޭއިންސާފެއްތޯއެވެ؟ ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ތަޢުލީމު ލިބުމަށް ހުރަސްއެޅި، ކުދިންނަށް ދުޅަހެޔޮ ތަރައްޤީއަށް ބޭނުންވާ ހަމަޖެހުމާއި އޮނިގަނޑު ގެއްލިގެންދެއެވެ. ތައުލީމު ނެތުމުން ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ މައްސަލަތައް އިތުރަށް ގޯސްވެ، ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި ލިބޭ ފުރުސަތުތައް ހަނިވެގެންދެއެވެ.

ކުޑައިރު ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ މައްސަލަތަކަށް ހައްލެއް ނުލިބުމުން ދިގުމުއްދަތުގެ ނަތީޖާތަކެއް ކުރިމަތިވެ، ބޮޑެތި މީހުންގެ އުމުރުގައި އަމިއްލަ ވިސްނުމާއި ތަރައްޤީ ލަސްވެ، އުނިކަން ކުރިމަތިވުން އެކަށީގެންވާކަމަށް ސައިކޮލޮޖިސްޓުން ވިދާޅުވެއެވެ. އެހެންކަމުން މި އަސަރުތައް ކުޑަ ކުރުމަށްޓަކައި ވީހާވެސް އަވަހަށް އިންޓަރވެންޝަން އަދި ސަޕޯޓް ދިނުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ.

ނގުރާމަވެރި ސަރަހައްދުތަކުގައި އުޅޭ އަންހެނުންނަށް ޖިންސީ ގޯނާއާއި ރޭޕްކުރުމާއި މަޖުބޫރުކޮށްގެން ހަށިވިއްކުން ހިމެނޭ ގޮތަށް "ޖެންޑަރ ބޭސްޑްވައިލެންސް" ގެ ނުރައްކާ ބޮޑުވެއެވެ. އަދި މި ކަމުގެ ސަބަބުން ނަފްސާނީ ގޮތުން ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކާއި، ޕީޓީއެސްޑީއާއި، ޑިޕްރެޝަންއާއި، ހާސްކަމުގެ އުދަނގޫތައް ކުރިމަތިލާންޖެހެއެވެ. އަންހެނުންނަކީ އުފެދުމުގައި ފިރިހެނުންނަސް ވުރެ ޖިސްމާނީ ގޮތުންވެސް އަދި ނަފްސާނީ ގޮތުންވެސް ބަލިކަށިބައެކެވެ.

އާއިލާގެ މެމްބަރުންނާއި އަމިއްލަ ގެދޮރު ދޫކޮށް ދިއުމާއި، ގެއްލިގެން ދިއުމަކީ އަންހެނުންގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތައް ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ ބޮޑު ގޮންޖެހުންތަކެކެވެ. އެހެނީ އަންހެނުންގެ ދިރިއުޅުން އާންމުކޮށް ބިނާ ވެފައި ވަނީ ގޭ ތެރެއާއި، ދަރިން އަދި އާއިލާ މީހުން ބެލުމުގައި ކަމަށް ވުމުން މިކަންކަމުގެ ސަބަބުން އިތުރަށް އަންހުނުންގެ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަން ގޯސްވެގެންދެއެވެ. އަދި ސިއްހީ ހިދުމަތް ނުލިބުމާއި ވަސީލަތްތައް މަދުވުމުން އަންހެނުންގެ ނާޒުކުކަން އިތުރުވެގެންދެއެވެ. އަންހެނުންނަށް އިޖުތިމާޢީ "ސްޓިގްމާ" އާއި ބާކީ ކޮށްލާ އިހުސާސަވުން ފަދަ ކަންކަމާއި ކުރިމަތިވެ، އެހީތެރިކަމާއި ތާއީދު ހޯދުމުގެ ޤާބިލުކަމަށް ހުރަސްއެޅެއެވެ. ސަގާފީ އުސޫލުތަކާއި ވަސީލަތްތައް މަދުވުމުން ގިނަ ފަހަރަށް ނަފްސާނީ އަދި ސިއްހީ ހިދުމަތްތައް ލިބުން ހަނިވެގެންދެއެވެ. ދެންވެސް ހަމަ ކޮށްލަން އޮތް ސުވާލަކީ އަންހެނުންގެ ހައްގުގައި އަޑު އުފުލާ ފެމިނިސްޓުން މިއަދު ކޮބާތޯއެވެ؟

"ޓްރައުމާ އެންޑް އައިސޮލޭޝަން"، ގިނަ ފަހަރަށް ޖިސްމާނީ ސިއްހަތު ދަށްވުމުގެ ތެރޭގައި ހަނގުރާމައިގެ ޓްރައުމާ އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުން ތަހައްމަލު ކުރަންޖެހެއެވެ. އެ މީހުންގެ މިނިވަންކަން ގެއްލުމާއި، ގެދޮރު ދޫކޮށް ދިއުމާއި، އެކަހެރިވުމަކީ ޑިޕްރެޝަން، ހާސްކަން ނުވަތަ އެންޒައިޓީ، އަދި ޕީޓީއެސްޑީގެ ނިސްބަތް އިތުރުވުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބުތަކެކެވެ. ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ގިނަ ފަހަރަށް އާއިލާއާއި މުޖުތަމަޢުގެ އޮނިގަނޑުތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނަށް "ސަޕޯޓް ސިސްޓަމް"ތައް ގެއްލިގެންދެއެވެ. މި އިޖުތިމާޢީ ގުޅުންތައް ގެއްލި، އޭގެ ސަބަބުން "އެކަނިވެރި" ވުމަކީ ނަފްސާނީ ސިއްޙަތު ދަށްވުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް މަގުފަހިވާ ކަމެކެވެ. ދުވަސް ވީ މީހުންނަކީ ވެސް އިންތިހާއަށް ލޯތްބާއި އަޅާލުން ބޭނުންވާ ބައެކެވެ. ހަނގުރާމައެއްގެ ހާލަތުގައި އެ ކާފަމެން މާމަމެންގެ ހިތް ކުދި ކުދި ވާނެވަރު އަޅުގަނޑުމެނަށް ބަޔާން ވެސް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

ޖުމްލަކޮށް ފާހަގަ ކުރަން ޖެހޭކަމަކީ، ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ކުޑަކުދިންނާއި އަންހެނުންނާއި މުސްކުޅިންނަށް ނަފްސާނީ ސިއްހަތަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބޭކަމެވެ. އަދި ނަފްސާނީ ޓްރައުމާތަކާއި، ދިރިއުޅުމަށް ބުރޫއެރުމާއި، ހަނގުރާމަވެރި ސަރަހައްދުތަކުގައި ވަސީލަތްތައް ލިބުން މަދުވުމަކީ މި ނާޒުކު އާބާދީތަކަށް ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ގޮންޖެހުންތައް އިތުރަށް ބޮޑުކޮށްދޭ ކަމެއްކަން ވެސް ފާހަގަ ކުރަންޖެހެއެވެ.

ހަނގުރާމައިގެ އަސަރު ކުރާ މީހުންގެ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް އިސްކަންދީގެން، އެހީތެރިވެދިނުމަކީ ދެން ތިބި މީހުންގެ ޒިންމާއަކަށް ދެކިގެން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމުކަމެކެވެ. ފަލަސްތީނުގައި މިހާރު ހިނގަމުންދާ ލޭ އޮހޮރުވުމުގައި އެތައް ބަޔަކު ޝަހީދުވެ ދުނިޔެ ދޫކުރަމުން ދާއިރު ދުނިޔެ މިއޮތީ ޣާފިލް ނިންޖަކުން ނިދާފައެވެ.